Wiślana Trasa Rowerowa to pomysł wytyczenia szlaku rowerowego wzdłuż obu brzegów Wisły, od jej źródeł do ujścia. W całości liczyć będzie znacznie ponad 2000 km. Poprowadzona zostanie istniejącymi drogami o niskim natężeniu ruchu oraz nowymi, wydzielonymi drogami rowerowymi. W zamyśle jest również połączenie ze szlakiem głównym wszystkich innych szlaków turystycznych (rowerowych i pieszych) zlokalizowanych w okolicy oraz wykonanie połączeń rowerowych z najważniejszymi atrakcjami turystycznymi w sąsiedztwie. Obecnie wycieczki w dolinie Wisły są możliwe po już wyznakowanych, ciekawych szlakach rowerowych.

Proponujemy interesującą wyprawę rowerową wzdłuż biegu dolnej Wisły, od Grudziądza do jej ujścia w Mikoszewie/Świbnie. Trasa ma swój swój początek i koniec w Tczewie, który jest dogodnym miejscem rozpoczęcia i zakończenia wycieczki z uwagi na dużą liczbę połączeń kolejowych.

Wycieczka liczy ponad 250 km. Od Tczewa po obu stronach rzeki trasa wykorzystuje istniejący czarny Szlak Nadwiślański Doliny Dolnej Wisły oraz zielony międzynarodowy szlak R1. Odcinek na północ od Tczewa jest nieznakowany. Widoki na Wisłę z wałów i skarp nadrzecznych momentami zapierają dech w piersiach a wspaniałe obiekty zabytkowe nadają jej historycznego charakteru. Warto dodać, że Wisła to rzeka dość dzika i ta naturalność jest niezaprzeczalnym atutem trasy. Wycieczkę na pewno trzeba podzielić na kilka dni, gdyż ilość atrakcji na szlaku jest na tyle duża, że pokonując cały dystans po obu stronach rzeki, spokojnie można spędzić urlop na rowerze.

Do najciekawszych miejscowości na szlaku należą niewątpliwie kolejowy Tczew z mało znaną a interesującą starówką i licznymi zabytkami, gotycki, niezwykle malowniczo położony w ujściu Wierzycy Gniew z monumentalnym zamkiem krzyżackim, jak również Nowe oraz piękny Grudziądz ze swoimi spichlerzami na wiślanej skarpie oraz rozległą starówką. Warty uwagi jest również Kwidzyn z potężnym zamkiem kapituły pomezańskiej oraz katedrą.

W Dolinie Wisły, podobnie jak na Żuławach, na podmokłych terenach od XVII wieku osiedlali się osadnicy holenderscy – Mennonici. Ślady ich bytności widoczne są praktycznie aż do Warszawy, a na terenie Pomorza zachowały się domy i cmentarze mennonickie między innymi w okolicach Kwidzyna oraz na Nizinie Walichnowskiej między Tczewem a Gniewem.

Niezwykłym zabytkiem hydrotechniki jest zespół śluz w Białej Górze, w którego pobliżu znajduje się ciekawy rezerwat „Las Mątowski” oraz sanktuarium bł. Doroty z Mątowów. Innymi ciekawymi obiektami są: stacja pomp „Rybaki”, śluzy w dolnym odcinku Wisły w Przegalinie i Gdańskiej Głowie oraz sztucznie wykonany Przekop Wisły – ostatni, ujściowy odcinek tej wielkiej rzeki. W ujściu rzeki w rezerwacie „Mewia Łacha” zobaczyć można wypoczywające foki szare oraz tysiące sztuk wędrownych ptaków.

{kolaz:228}

Wisła jest największą rzeką Polski. Jest również poważną barierą do pokonania, bo nie ma na niej wiele mostów i przepraw. Na opisywanym odcinku pokonanie Wisły jest możliwe w Grudziądzu, Kwidzynie (nowy most), od czasu do czasu promem w Gniewie, którego kursowanie jednak jest niepewne, a później dopiero mostem pod Tczewem (tzw. „Knybawskim”). Zabytkowe mosty w samym Tczewie są w bardzo złym stanie i często są zamykane dla ruchu. W odcinku ujściowym znajduje się most w Kiezmarku oraz sezonowa (maj – październik) przeprawa w Świbnie/Mikoszewie. Planując wyprawę, należy uwzględnić to ograniczenie.

Wzdłuż Wisły biegną dwie linie kolejowe, które mogą posłużyć przemieszczaniu się w trakcie wyprawy. Na lewym brzegu pociągi kursują przez Tczew, Pelplin, Smętowo Graniczne, Warlubie, Twardą Górę i Warlubie (kierunek na Bydgoszcz), a na prawym, bliżej doliny Wisły, funkcjonują połączenia Malbork – Sztum – Kwidzyn – Grudziądz. Ponadto z Malborka i Tczewa kursuje wiele pociągów w różnych kierunkach.

0 km – Tczew (PKP). Jedziemy czarnym szlakiem w kierunku południowym, następnie bulwarem i wzdłuż Wisły. Piękny widok na stare miasto, dolinę rzeki i mosty wiślane. Tczew opisany jest przy trasie nr 6 (Szlak Motławski).

5,5 km – Knybawa. Most na Wiśle.

8,3 km – Gorzędziej. Gotycki kościół, Sanktuarium św. Wojciecha.

13,5 km – Rybaki. Węzeł hydrotechniczny ze śluzą z końca XIX w., zespół dworsko-parkowy z XIX -XX w.

16,8 km – Stary Międzyłęż. Cmentarz mennonicki.

24,3 km – Wielkie Walichnowy. Kościół gotycki z okazałą ryglową wieżą.

34,5 km – Gniew. Opis przy trasie nr 14 (szlak Grzymisława).

Uwaga! Od Gniewu do Nowego szlak biegnie górną częścią wiślanej skarpy, o wysokości dochodzącej nawet 80 metrów. Są tu dość uciążliwe podjazdy i ostre zjazdy, nie zawsze po dobrych drogach. Niedogodność tą wynagradzają malownicze widoki na dolinę Wisły.

46,1 km – Opalenie. Nowy most na Wiśle, dwór z XVIII w., barokowy kościół.

Uwaga! Odcinek pomiędzy Opaleniem a Bochlinem jest jedynym trudnym i terenowym fragmentem całej trasy. Szlak biegnie leśnymi drogami krawędzią skarpy
wiślanej, przecinając liczne wąwozy. Po drodze piękne widoki, ale łatwo się zgubić. Są też odcinki piaszczyste i błotniste. Alternatywnym (szosowym) sposobem pokonania tego odcinka jest objazd z Opalenia przez Mała Karczmę i Kolonię Ostrowicką oraz Pieniążkowo do Bochlina (dystans 14 km, fragment drogi krajowej nr 91 ale jest tam dość szerokie asfaltowe pobocze).

48,3 km – Widlice. Początek najtrudniejszego odcinka trasy.

53,5 km – Wiosło Duże i Wiosło Małe. Rezerwaty przyrody chroniące cenną roślinność porastającą krawędź skarpy wiślanej.

60,0 km – Bochlin. Zabytkowy kościół.

63,0 km – Twarda Góra. Stacja PKP.

67,5 km – Nowe. Opis przy trasie nr 14 (Szlak Grzymisława).

76,8 km – Mątawy.

84,7 km – Dragacz.

87,0 km – Grudziądz. Początek mostu na Wiśle.

88,0 km – Grudziądz. Pięknie położone, gotyckie miasto na skarpie wiślanej. Starówka, ratusz, rynek, pozostałości zamku, zespół spichlerzy, gotyckie kościoły. Ładne kamienice i budynki użyteczności publicznej i dawne koszary z XIX/pocz. XX w. Od Grudziądza wykorzystujemy szlak czarny, ale również biegnący bliżej Wisły, międzynarodowy szlak R-1 (zielony).

97,0 km – Świerkocin. Ładny odcinek leśny.

109,5 km – Rusinowo. Wracamy do województwa pomorskiego.

114,2 km – Nebrowo Wielkie. Barokowy kościół z połowy XVIII w., kaplica neobarokowa.

130,3 km – Kwidzyn (Mareza). Monumentalny, gotycki zespół katedralno-zamkowy, w zamku Muzeum Regionalne, w katedrze cenny wystrój oraz krypta z grobami Wielkich Mistrzów Krzyżackich i cela bł. Doroty z Mątowów, liczne okazałe budynki użyteczności publicznej z XVIII -XX w., stadnina koni w Miłosnej.

155,3 km – Biała Góra. Okazały zespół śluz z przypominającą zamkowe baszty śluzą z 1852 r. oraz śluzą komorową z 1914 r.

162,5 km – Piekło. „Dom Polski” z izbą pamięci szkoły polskiej w Wolnym Mieście Gdańsk, kościół z ryglową wieżą.

165,5 km – Rezerwat „Las Mątowski”. Przedmiotem ochrony rezerwatu jest jedyny na Żuławach kompleks leśny z jesionowo-dębowym drzewostanem liczącym ponad 150 lat.

168,3 km – Mątowy Wielkie. Miejsce urodzenia Bł. Doroty z Mątowów, gotycki kościół.

173,7 km – Kończewice (most Knybawski). Gotycki kościół z drewnianą wieżą.

179,3 km – Lisewo Malborskie (zabytkowe mosty tczewskie). Gotycki kościół z drewnianą wieżą.

189,0 km – Palczewo. Wiatrak holender z XIX w, kościółek drewniany z 1712 r., domy drewniane.

203,5 km – Dworek (most na Wiśle). Uwaga! W okresie od października do maja brak możliwości przejechania przez Wisłę poniżej Tczewa (nieczynna przeprawa promowa) – konieczność zakończenia pętli w Tczewie. Odcinek Dworek – Mikoszewo opisany w ramach Szlaku Mennonitów (trasa 23).

209,5 km – Drewnica (Żuławki). Mosty zwodzone, w pobliżu śluza „Gdańska Głowa”.

214,5 km – Mikoszewo. Miejscowość letniskowa, w pobliżu plaża i rezerwat „Mewia Łacha”.

216,3 km – Przeprawa przez Wisłę (płatna).

216,8 km – Świbno. Możliwość dojazdu do Gdańska przez Sobieszewo (ok. 25 km).

219,5 km – Przegalina. Zabytkowy zespół śluz, nowy most zwodzony.

222,8 km – Błotnik. Nowa przystań żeglarska na terenie dawnego składowiska popiołów.

227,5 km – Kiezmark. Most przez Wisłę, zabytkowy szachulcowy kościół z XVIII w.

231,5 km – Leszkowy. Kościół gotycki.

238,1 km – Giemlice. Kościół z 1841 r.

242,9 km – Steblewo. Okazała ruina gotyckiego kościoła, dwa domy podcieniowe z XVIII w.

246,2 km – Koźliny. Kościół gotycki z cennym wystrojem, spichlerz szachulcowy.

254,0 km – Tczew (PKP).

Zapraszamy do zapoznania się z wstępnie projektowanymi odcinkami WTR w województwie pomorskim w ramach Interaktywnego Systemu Informacji Turystycznej: WTR R-9 PROTOTYP. Przebieg będzie rozwijany o dodatkowe źródła informacji, ustalenia i koncepcje zgłaszane przez zainteresowanych budową pomorskiego odcinka Wiślanej Trasy Rowerowej.

Fot. D. Paciorek