Wzdłuż królowej polskich rzek, czyli wyprawa pomorskim odcinkiem Wiślanej Trasy Rowerowej.
Wiślana Trasa Rowerowa w woj. Pomorskim wiedzie po obu stronach polskiej królowej rzek – Wisły. Pokonując kilometry trasy przez Żuławy, Kociewie i Powiśle podziwiać możemy nie tylko wspaniałe krajobrazy, ale także możemy przeżyć swoistą podróż w czasie. Żuławskie domy podcieniowe, drewniane wiatraki czy ryglowe kościoły ceglane zachwycą każdego miłośnika budownictwa regionalnego. Wielbicieli gotyckich warowni zapraszamy do Gniewu, Sztumu czy Kwidzyna, które także położone są na trasie WTR.
Trasę wycieczki liczącą prawie 300 km pokonać można po lewej lub prawej stronie rzeki, a całość podzielić na 4 etapy. Pierwsza część od Gdańska do Tczewa wiedzie przez urocze Żuławy Gdańskie. Pokonując ten wypłaszczony teren będziemy obcować z niepowtarzalnym żuławskim krajobrazem. Odcinek kończymy w Tczewie, skąd dalej można pojechać na południe w kierunku Gniewu lub przekroczyć Wisłę i rozpocząć swoją przygodę z prawobrzeżną stroną.
Widok na wzgórze zamkowe w Gniewie, fot. Urząd Miasta w Gniewie
Kolejny, etap – II, to już niesamowita przygoda z Kociewiem (Tczew-Gniew-Nowe), na którym królują lokalne przysmaki, średniowieczna warownia w Gniewie oraz Zespół Pocysterski w Pelplinie. Kociewie to również bezkresne łąki i pola, liczne lasy i jeziora, a więc kultura i przyroda w jednym. Dalsze kręcenie kilometrów możliwe jest w kierunku województwa kujawsko-pomorskiego lub przeniesienie się na drugą stronę Wisły i rozpoczęcie zwiedzania Powiśla.
Stare kamienice tczewskie oraz mury obronne, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
III etap Wiślanej Trasy Rowerowej to niesamowita podróż przez tereny Powiśla – od Grudziądza do Białej Góry. Powiśle przywita nas Twierdzą Grudziądz oraz gotyckimi zabudowaniami miasta, następnie Zamek w Kwidzynie, który będzie nas obserowował przez dłuższy czas jazdy, aż nieśmiało zza wysokich wałów wiślanych będziemy mogli obserwować Zamek w Gniewie. Taka panorama będzie nam towarzyszyła aż do okolic Białej Góry, gdzie będziemy mogli odpocząć na miejscu postojowym Biała Góra lub punkcie widokowym na koronie wału wiślanego w Benowie.
Biała Góra, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Ostatni odcinek – IV, to bliższe poznawanie terenów Żuław Malborskich oraz Mierzei Wiślanej. To właśnie tu zobaczymy regionalne budownictwo, jak również niepowtarzalny krajobraz. Pokonując ten etap warto odwiedzić Malbork i największy na świecie ceglany zamek. Mierzeja Wiślana to już przygoda z naturą, Zalewem Wiślanym, Deltą Wisły i Wyspą Sobieszewską.
Nie ważne skąd wystartujemy i jaki odcinek pokonamy, najważniejsze jest to, że WTR’ka nie pozwoli nikomu się nudzić.
Etap I Gdańsk – Tczew
Etap II Tczew – Dragacza
Etap III Grudziądz – Biała Góra
Etap IV Biała Góra Drewnica – Mikoszewo – Wyspa Sobieszewska
Etap I : Gdańsk – Tczew
Panorama trasy EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, Kiezmark, fot. ISIT
Pierwszy etap trasy, od Gdańska do Tczewa prowadzi przez Żuławy Gdańskie. Wschodnie peryferie Gdańska, gminy Cedry Wielkie i Suchy Dąb to tereny nizinne, położone w dawnej Delcie Wisły, zagospodarowanej przed wiekami przez osadnictwo krzyżackie i menonickie. Podróżujemy zatem wzdłuż licznych kanałów i koryta Martwej Wisły i jej przekopu – dziś głównego ujścia największej rzeki Polski, wałem i asfaltowymi drogami, wśród pól, łąk i charakterystycznych rzędów wierzb. Cały 53 km odcinek posiada ponad 32 km wydzielonych dróg rowerowych asfaltowych oraz 10 km o nawierzchni niższej klasy, i reszta to drogi publiczne.
Miejsce postojowe na trasie w Kiezmarku, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Etap II : Tczew – Gniew – Dragacza
Jak to kiedyś działało? Jak się dawniej mieszkało?
Podziwiamy przy tym dokonania hydrotechniczne wielu pokoleń dawnych osadników tych ziem, podcieniowe i szachulcowe budynki mieszkalne czy malownicze, średniowieczne kościółki.
Zespół Dworkowo-Parkowy w Rybakach, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Lewobrzeżna część trasy od Tczewa po Opalenie leży już na Kociewiu, krainie o wielokulturowej tradycji i historii. Po drodze widzimy zabytkowe mosty kratownicowe, podziwiamy panoramę rzeki z bulwaru nadwiślańskiego, zwiedzamy Tczew, by potem zachwycać się pięknem świątyni w Gorzędzieju i niepowtarzalnemu widokowi na Wisłę.
Śluza wodna w Rybakach, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Z wizytą u komtura…
Koniecznie trzeba zatrzymać się w Gniewie, zwiedzić dawny zamek krzyżacki i urokliwą starówkę.
Zamek Gniew, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Kilkanaście kilometrów dalej na południe docieramy do nowoczesnego mostu, który prowadzi na drugą stronę rzeki w kierunku Kwidzyna. Przejazd na prawobrzeżną stronę Wiślanej Trasy Rowerowej jest dobrym rozwiązaniem na wycieczkę jedniodniową tzw. Pętlą Dwóch Mostów (Tczew – Kwidzyn – Tczew).
Jadąc dalej na południe mijamy miejscowość Opalenie i wjeżdzamy w kompleks leśny, w tym do rezerwatu Wiosło Duże Wiosło Małe. Jest to jedyny taki leśny odcinek na calej trasie. Wymaga on od nas większego wysiłku, gdyż jadąc na południe musimy wjechać na wzniesienie. Na szczycie czeka na nas punkt widokowy z panoramą dalszego południowego odcinka trasy.
Punkt Widokowy Wiosło Małe, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Tóż za miejscowościa Opalenie w Widlicach zjeżdzając z trasy na około kilometr możemy zobaczyć Pomnik Gottlieba Schmidta – budowniczego wałów przeciwpodziowych i projektanta regulacji odcinka dolnej Wisły. W okresie od 1 stycznia 1829 do 1 kwietnia 1881 pracował w Kwidzynie przy projektowaniu i wykonywaniu obwałowań i zabezpieczeń Wisły przed powodziami. W czasie wielkiej powodzi w marcu 1888 roku główny nurt Wisły bezpiecznie przelał się między wałami na terenie rejencji, a potem wlał się do Nogatu (główna odnoga Wisly, jeszcze nie było śluzy w Białej Górze ani przekopu Wisły) i zalał całe Żuławy Elbląskie aż po Zalew Wiślany, północne Żuławy Gdańskie w tym część Gdańska. Tzw. cofka spowodowała zalanie części Malborka a nawet Ryjewa (do ul.Grunwaldzkiej). W uznaniu zasług Gottlieba Schmidta , jego wiedzy i pracowitości postawiono mu obelisk w Widlicach, którego pozostałości możemy obejrzeć.
Obelisk prezentujący najwyższe poziomy rzeki Wisły znajduje się po wschodniej stronie Wisły w miejscowosci Korzeniowo, koło Strażnicy Wałowej. Podobna prezentacja najwyższych poziomów rzeki jest także w Tczewie, a jadąc trasą wdłuż wałów wiślanych na pograniczu gminy Cedry Wielkie i Suchy Dąb widać przerwanie starego wały wiślanego powstałego podczas Wielkiej Powodzi z 1888 r.
Strażnica wałowa w Korzeniewie, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Dalej zmierzamy w kirunku miasta Nowe z ciekawą gotycką zabudową oraz do miejscości Dragacz, gdzie przekraczamy Wisłę i wracamy na północ rozpoczynając dalszą wycieczkę od zwiedzania miasta Grudziądz.
Rynek Miasto Nowe, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Etap III : Grudziądz – Biała Góra
Po zwiedzaniu i odpoczynku w Grudziądzu wjeżdżamy na teren Powiśla. Tutaj czekają na rowerzystów m.in. takie atrakcje, jak: zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie, rozległe panoramy przeciwległego, wysokiego brzegu Wisły, zespół budowli hydrotechnicznych w Białej Górze czy też przycupnięte przy wale kościółki i malownicze osady. Do miasta Kwidzyn rowerem można wjechać drogami rowerowymi po dawnej kolejce wąskotorowej. Podjazd wymaga od nas zwiększonego wysiłku lecz widok doliny rzeki wisły z panoramą Zamku wynagradza nam chwilowe zmęczenie.
Miejsca postojowe dla rowerzystów Mareza pod Zamkiem w Kwidzynie oraz Biała Góra, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Etap IV: Biała Góra – Drewnica, Mikoszewo, Wyspa Sobieszewska
Wjechawszy na nadwiślański obszar powiatów malborskiego i nowodworskiego wracamy na nizinne tereny delty Wisły. Koniecznie trzeba zwiedzić choć jeden z wielu zachowanych tu cmentarzy menonickich, przystanąć przy typowej zagrodzie żuławskiej albo drewnianym wiatraku. Atrakcję stanowią liczne mosty, śluzy i przystanie żeglarskie. Zanim wrócimy promem na lewy brzeg Wisły do Świbna, możemy jeszcze wjechać na piaszczyste plaże Mierzei Wiślanej, aż po granice z obwodem kaliningradzkim.
Most zwodzony w Drewnicy wraz z przystanią żeglarską, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
Przebieg trasy
0 km – Gdańsk (PKP). Startuje spod dworca PKP Gdańsk Główny, udaje się w kierunku wschodnim, gdzie mijamy stare miasto i jedziemy w kierunku Wyspy Sobieszewskiej, a następnie wzdłuż rzeki Wisły przez Świbno, Błotnik, Kiezmark, Gielmice, Koźliny.
Sobieszewo, Trasa EuroVelo9 i Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
23 km – Świbno. Możliwość dojazdu do Gdańska przez Sobieszewo (ok. 25 km).
26,1 km – Przegalina. Zabytkowy zespół śluz, nowy most zwodzony.
28,5 km – Błotnik. Nowa przystań żeglarska na terenie dawnego składowiska popiołów.
Śluza Przegalina i przystań w Błotniku, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
33 km – Kiezmark. Most przez Wisłę, zabytkowy szachulcowy kościół z XVIII w.
36,1 km – Leszkowy. Kościół gotycki.
40 km – Giemlice. Kościół z 1841 r.
44,9 km – Steblewo. Okazała ruina gotyckiego kościoła, dwa domy podcieniowe z XVIII w.
48,2 km – Koźliny. Kościół gotycki z cennym wystrojem, spichlerz szachulcowy.
56 km – Tczew (PKP). Jedziemy czarnym szlakiem w kierunku południowym, następnie bulwarem i wzdłuż Wisły. Piękny widok na stare miasto, dolinę rzeki i mosty wiślane. Tczew opisany jest przy trasie nr 6 (Szlak Motławski).
61,5 km – Knybawa. Most na Wiśle.
Knybawa – Tczew, Trasa EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
64,3 km – Gorzędziej. Gotycki kościół, Sanktuarium św. Wojciecha.
69,5 km – Rybaki. Węzeł hydrotechniczny ze śluzą z końca XIX w., zespół dworsko-parkowy z XIX -XX w.
72,8 km – Stary Międzyłęż. Cmentarz mennonicki.
80,3 km – Wielkie Walichnowy. Kościół gotycki z okazałą ryglową wieżą.
Poranek nad Wisła w okolicy Gniewu, widok z trasy, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
90,5 km – Gniew. Opis przy trasie nr 14 (szlak Grzymisława).
Uwaga! Od Gniewu do Nowego szlak biegnie górną częścią wiślanej skarpy, o wysokości dochodzącej nawet 80 metrów. Są tu dość uciążliwe podjazdy i ostre zjazdy, nie zawsze po dobrych drogach. Niedogodność tą wynagradzają malownicze widoki na dolinę Wisły.
102,1 km – Opalenie. Nowy most na Wiśle, dwór z XVIII w., barokowy kościół.
Uwaga! Odcinek pomiędzy Opaleniem a Bochlinem jest jedynym trudnym i terenowym fragmentem całej trasy. Szlak biegnie leśnymi drogami krawędzią skarpy
wiślanej, przecinając liczne wąwozy. Po drodze piękne widoki, ale łatwo się zgubić. Są też odcinki piaszczyste i błotniste. Alternatywnym (szosowym) sposobem pokonania tego odcinka jest objazd z Opalenia przez Mała Karczmę i Kolonię Ostrowicką oraz Pieniążkowo do Bochlina (dystans 14 km, fragment drogi krajowej nr 91 ale jest tam dość szerokie asfaltowe pobocze).
104,3 km – Widlice. Początek najtrudniejszego odcinka trasy.
Okolice Rezerwatów Wiosło Duże, Wiosło Małe, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
109,5 km – Wiosło Duże i Wiosło Małe. Rezerwaty przyrody chroniące cenną roślinność porastającą krawędź skarpy wiślanej.
116,0 km – Bochlin. Zabytkowy kościół.
119,0 km – Twarda Góra. Stacja PKP.
123,5 km – Nowe.
Nebrowo Wielkie, panorama Wisły na tle miasta Nowe, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
132,8 km – Mątawy.
140,7 km – Dragacz.
143 km – Grudziądz. Początek mostu na Wiśle.
144,0 km – Grudziądz. Pięknie położone, gotyckie miasto na skarpie wiślanej. Starówka, ratusz, rynek, pozostałości zamku, zespół spichlerzy, gotyckie kościoły. Ładne kamienice i budynki użyteczności publicznej i dawne koszary z XIX/pocz. XX w. Od Grudziądza wykorzystujemy szlak czarny, ale również biegnący bliżej Wisły, międzynarodowy szlak R-1 (zielony).
Grudziądz, panorama Wisły, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
153,0 km – Świerkocin. Ładny odcinek leśny.
165,5 km – Rusinowo. Wracamy do województwa pomorskiego.
170,2 km – Nebrowo Wielkie. Barokowy kościół z połowy XVIII w., kaplica neobarokowa.
Nebrowo Wielkie, barokowy kościół z połowy XVIII w. oraz miejsce odpoczynku dla rowerzystów nad jeziorem Nebrowo, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
186,2 km – Kwidzyn (Mareza). Monumentalny, gotycki zespół katedralno-zamkowy, w zamku Muzeum Regionalne, w katedrze cenny wystrój oraz krypta z grobami Wielkich Mistrzów Krzyżackich i cela bł. Doroty z Mątowów, liczne okazałe budynki użyteczności publicznej z XVIII -XX w., stadnina koni w Miłosnej.
Zamku w Kwidzynie, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
211,3 km – Biała Góra. Okazały zespół śluz z przypominającą zamkowe baszty śluzą z 1852 r. oraz śluzą komorową z 1914 r.
218,5 km – Piekło. „Dom Polski” z izbą pamięci szkoły polskiej w Wolnym Mieście Gdańsk, kościół z ryglową wieżą.
221,5 km – Rezerwat „Las Mątowski”. Przedmiotem ochrony rezerwatu jest jedyny na Żuławach kompleks leśny z jesionowo-dębowym drzewostanem liczącym ponad 150 lat.
Kościół we Wsi Piekło oraz Rezerwat Las Mątowski, EuroVelo9 / Wiślana Trasa Rowerowa, fot. ISIT
224,3 km – Mątowy Wielkie. Miejsce urodzenia Bł. Doroty z Mątowów, gotycki kościół.
229,7 km – Kończewice (most Knybawski). Gotycki kościół z drewnianą wieżą.
235,3 km – Lisewo Malborskie (zabytkowe mosty tczewskie). Gotycki kościół z drewnianą wieżą.
245,0 km – Palczewo. Wiatrak holender z XIX w, kościółek drewniany z 1712 r., domy drewniane.
259,5 km – Dworek (most na Wiśle). Uwaga! W okresie od października do maja brak możliwości przejechania przez Wisłę poniżej Tczewa (nieczynna przeprawa promowa) – konieczność zakończenia pętli w Tczewie. Odcinek Dworek – Mikoszewo opisany w ramach Szlaku Mennonitów (trasa 23).
265,5 km – Drewnica (Żuławki). Mosty zwodzone, w pobliżu śluza „Gdańska Głowa”.
270,5 km – Mikoszewo. Miejscowość letniskowa, w pobliżu plaża i rezerwat „Mewia Łacha”.
271,5 km – Mikoszewo Przeprawa przez Wisłę (płatna).
272,3 km – Świbno
295,3 km- Gdańsk Główny Dworzec PKP
Trasa EuroVelo 9,10,13 oraz Wiślana Trasa Rowerowa, Wyspa Sobieszewska, fot. ISIT
Obecnie trwają prace związane z realizacją przedsięwzięcia strategicznego województwa pomorskiego „Pomorskie Trasy Rowerowe” którego celem jest także budowa Wiślanej Trasy Rowerowej / EuroVelo 9. Pomimo, że szlak oficjalnie jeszcze nie funkcjonuje, na trasie są już odcinki gotowe i czekają na turystów rowerowych. Planując podróż warto sprawdzić aktualny stan budowy trasy aby być pierwszym na nowowybudowanym odcinku (zobacz).
Poniższy schemat prezentuje kilometraż samej trasy bez zjazdów do atrakcji.
