Projekt Wiślanej Trasy Rowerowej zakłada wybudowanie trasy rowerowej wzdłuż polskiej królowej rzek, która prowadzić będzie między innymi wałami przeciwpowodziowymi. Oprócz wspaniałych, naturalnych krajobrazów, z którymi wiąże się wiślane pobrzeże, szlak jest swoistą podróżą w czasie. Po drodze podziwiać będziemy wiejskie budownictwo regionalne, którego przykłady w postaci licznych domów podcieniowych, drewnianych chat, wiatraków czy ryglowych i ceglanych kościółków można oglądać we wielu żuławskich wsiach, których historia sięga daleko wstecz – nierzadko aż do głębokiego średniowiecza.

Cuda architektury gotyckiej
Na trasie lub w jej bliskiej okolicy do zwiedzania zachęcają perły ceglanej, średniowiecznej architektury. Niektóre z tych charakterystycznych budowli już dziś stanowią osobliwe produkty turystyczne, np.: katedra pocysterska w Pelplinie, zamki krzyżackie w Malborku, Gniewie, Sztumie czy monumentalny zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie. Ich oferta nie ogranicza się jedynie do zwiedzania, lecz proponuje bogaty pakiet atrakcji z noclegami, widowiskowymi spektaklami i inscenizacjami czy też jarmarkami.

Pomimo, że szlak oficjalnie jeszcze nie funkcjonuje, trasę wzdłuż Wisły można przejechać wykorzystując lokalne drogi publiczne o niskim natężeniu ruchu, fragmenty wałów wiślanych oraz istniejące szlaki rowerowe.

Pierwszy etap trasy, od Gdańska do Tczewa prowadzi przez Żuławy Gdańskie. Wschodnie peryferie Gdańska, gminy Cedry Wielkie i Suchy Dąb to tereny nizinne, położone w dawnej delcie Wisły, zagospodarowanej przed wiekami przez osadnictwo krzyżackie i menonickie. Podróżujemy zatem wzdłuż licznych kanałów i koryta Martwej Wisły i jej przekopu – dziś głównego ujścia największej rzeki Polski, wałem i asfaltowymi drogami, wśród pól, łąk i charakterystycznych rzędów wierzb.

Jak to kiedyś działało? Jak się dawniej mieszkało?
Podziwiamy przy tym dokonania hydrotechniczne wielu pokoleń dawnych osadników tych ziem, podcieniowe i szachulcowe budynki mieszkalne czy malownicze, średniowieczne kościółki.

Lewobrzeżna część trasy od Tczewa po Opalenie leży już na Kociewiu, krainie o wielokulturowej tradycji i historii. Po drodze widzimy zabytkowe mosty kratownicowe, podziwiamy panoramę rzeki z bulwaru nadwiślańskiego, zwiedzamy Tczew, by potem zachwycać się pięknem świątyni w Gorzędzieju i niepowtarzalnemu widokowi na Wisłę.

Z wizytą u komtura…
Koniecznie trzeba zatrzymać się w Gniewie, zwiedzić dawny zamek krzyżacki i urokliwą starówkę. Kilkanaście kilometrów dalej na południe docieramy do nowoczesnego mostu, który prowadzi na drugą stronę rzeki w kierunku Kwidzyna. Po jego pokonaniu, zawracamy na północ i wjeżdżamy na teren Powiśla. Tutaj czekają na rowerzystów m.in. takie atrakcje, jak: zespół katedralno-zamkowy w Kwidzynie, rozległe panoramy przeciwległego, wysokiego brzegu Wisły, zespół budowli hydrotechnicznych w Białej Górze czy też przycupnięte przy wale kościółki i malownicze osady.

Wjechawszy na nadwiślański obszar powiatów malborskiego i nowodworskiego wracamy na nizinne tereny delty Wisły. Konieczne trzeba zwiedzić choć jeden z wielu zachowanych tu cmentarzy menonickich, przystanąć przy typowej zagrodzie żuławskiej albo drewnianym wiatraku. Atrakcję stanowią liczne mosty, śluzy i przystanie żeglarskie. Zanim wrócimy promem na lewy brzeg Wisły do Świbna, możemy jeszcze wjechać na piaszczyste plaże Mierzei Wiślanej, aż po granice z obwodem kaliningradzkim.

0 km – Tczew (PKP). Jedziemy czarnym szlakiem w kierunku południowym, następnie bulwarem i wzdłuż Wisły. Piękny widok na stare miasto, dolinę rzeki i mosty wiślane. Tczew opisany jest przy trasie nr 6 (Szlak Motławski).

5,5 km – Knybawa. Most na Wiśle.

8,3 km – Gorzędziej. Gotycki kościół, Sanktuarium św. Wojciecha.

13,5 km – Rybaki. Węzeł hydrotechniczny ze śluzą z końca XIX w., zespół dworsko-parkowy z XIX -XX w.

16,8 km – Stary Międzyłęż. Cmentarz mennonicki.

24,3 km – Wielkie Walichnowy. Kościół gotycki z okazałą ryglową wieżą.

34,5 km – Gniew. Opis przy trasie nr 14 (szlak Grzymisława).

Uwaga! Od Gniewu do Nowego szlak biegnie górną częścią wiślanej skarpy, o wysokości dochodzącej nawet 80 metrów. Są tu dość uciążliwe podjazdy i ostre zjazdy, nie zawsze po dobrych drogach. Niedogodność tą wynagradzają malownicze widoki na dolinę Wisły.

46,1 km – Opalenie. Nowy most na Wiśle, dwór z XVIII w., barokowy kościół.

Uwaga! Odcinek pomiędzy Opaleniem a Bochlinem jest jedynym trudnym i terenowym fragmentem całej trasy. Szlak biegnie leśnymi drogami krawędzią skarpy
wiślanej, przecinając liczne wąwozy. Po drodze piękne widoki, ale łatwo się zgubić. Są też odcinki piaszczyste i błotniste. Alternatywnym (szosowym) sposobem pokonania tego odcinka jest objazd z Opalenia przez Mała Karczmę i Kolonię Ostrowicką oraz Pieniążkowo do Bochlina (dystans 14 km, fragment drogi krajowej nr 91 ale jest tam dość szerokie asfaltowe pobocze).

48,3 km – Widlice. Początek najtrudniejszego odcinka trasy.

53,5 km – Wiosło Duże i Wiosło Małe. Rezerwaty przyrody chroniące cenną roślinność porastającą krawędź skarpy wiślanej.

60,0 km – Bochlin. Zabytkowy kościół.

63,0 km – Twarda Góra. Stacja PKP.

67,5 km – Nowe. Opis przy trasie nr 14 (Szlak Grzymisława).

76,8 km – Mątawy.

84,7 km – Dragacz.

87,0 km – Grudziądz. Początek mostu na Wiśle.

88,0 km – Grudziądz. Pięknie położone, gotyckie miasto na skarpie wiślanej. Starówka, ratusz, rynek, pozostałości zamku, zespół spichlerzy, gotyckie kościoły. Ładne kamienice i budynki użyteczności publicznej i dawne koszary z XIX/pocz. XX w. Od Grudziądza wykorzystujemy szlak czarny, ale również biegnący bliżej Wisły, międzynarodowy szlak R-1 (zielony).

97,0 km – Świerkocin. Ładny odcinek leśny.

109,5 km – Rusinowo. Wracamy do województwa pomorskiego.

114,2 km – Nebrowo Wielkie. Barokowy kościół z połowy XVIII w., kaplica neobarokowa.

130,3 km – Kwidzyn (Mareza). Monumentalny, gotycki zespół katedralno-zamkowy, w zamku Muzeum Regionalne, w katedrze cenny wystrój oraz krypta z grobami Wielkich Mistrzów Krzyżackich i cela bł. Doroty z Mątowów, liczne okazałe budynki użyteczności publicznej z XVIII -XX w., stadnina koni w Miłosnej.

155,3 km – Biała Góra. Okazały zespół śluz z przypominającą zamkowe baszty śluzą z 1852 r. oraz śluzą komorową z 1914 r.

162,5 km – Piekło. “Dom Polski” z izbą pamięci szkoły polskiej w Wolnym Mieście Gdańsk, kościół z ryglową wieżą.

165,5 km – Rezerwat “Las Mątowski”. Przedmiotem ochrony rezerwatu jest jedyny na Żuławach kompleks leśny z jesionowo-dębowym drzewostanem liczącym ponad 150 lat.

168,3 km – Mątowy Wielkie. Miejsce urodzenia Bł. Doroty z Mątowów, gotycki kościół.

173,7 km – Kończewice (most Knybawski). Gotycki kościół z drewnianą wieżą.

179,3 km – Lisewo Malborskie (zabytkowe mosty tczewskie). Gotycki kościół z drewnianą wieżą.

189,0 km – Palczewo. Wiatrak holender z XIX w, kościółek drewniany z 1712 r., domy drewniane.

203,5 km – Dworek (most na Wiśle). Uwaga! W okresie od października do maja brak możliwości przejechania przez Wisłę poniżej Tczewa (nieczynna przeprawa promowa) – konieczność zakończenia pętli w Tczewie. Odcinek Dworek – Mikoszewo opisany w ramach Szlaku Mennonitów (trasa 23).

209,5 km – Drewnica (Żuławki). Mosty zwodzone, w pobliżu śluza “Gdańska Głowa”.

214,5 km – Mikoszewo. Miejscowość letniskowa, w pobliżu plaża i rezerwat “Mewia Łacha”.

216,3 km – Przeprawa przez Wisłę (płatna).

216,8 km – Świbno. Możliwość dojazdu do Gdańska przez Sobieszewo (ok. 25 km).

219,5 km – Przegalina. Zabytkowy zespół śluz, nowy most zwodzony.

222,8 km – Błotnik. Nowa przystań żeglarska na terenie dawnego składowiska popiołów.

227,5 km – Kiezmark. Most przez Wisłę, zabytkowy szachulcowy kościół z XVIII w.

231,5 km – Leszkowy. Kościół gotycki.

238,1 km – Giemlice. Kościół z 1841 r.

242,9 km – Steblewo. Okazała ruina gotyckiego kościoła, dwa domy podcieniowe z XVIII w.

246,2 km – Koźliny. Kościół gotycki z cennym wystrojem, spichlerz szachulcowy.

254,0 km – Tczew (PKP).