Tczew jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu Gdańskim o ponad 800-letniej potwierdzonej historii, której świadectwem są liczne zabytki. Do najciekawszych należy wybudowany 150 lat temu Most Tczewski, który Amerykańskie Towarzystwo Inżynieryjne uznało za międzynarodowy zabytek inżynierii budowlanej (na tej samej liście jest m.in. paryska wieża Eiffel’a) oraz najstarszy z tczewskich zabytków – kościół farny z XIII w. Pierwsza wzmianka źródłowa o osadzie Trsow kojarzona z Tczewem pochodzi z 1198 r.
Tczew to także miasto najstarszej na ziemiach polskich rady miejskiej – rajców miejskich wspomina się w dokumentach już w 1258 r., a więc dwa lata przed lokacją miasta, której dokonał książę Sambor II. Do najwybitniejszych dawnych mieszkańców miasta należał Jan Reinhold Forster (1729-1798), znany geograf i przyrodnik, uczestnik drugiej wyprawy kpt. J. Cooka dookoła świata. Do dzisiaj istnieje kamienica, w której się urodził (pl. Hallera 4).
W mieście znajduje się szereg wartych zobaczenia miejsc:
Zabytkowe mosty przez Wisłę
Wiślane mosty stanowią szczególną atrakcję Tczewa. Jako pierwszy, w latach 1851-1857, powstał most drogowy i był wówczas jednym z najdłuższych na świecie (837 metrów długości). Jego budowa kosztowała 4 miliony talarów. Kamień węgielny pod budowę położył Fryderyk Wilhelm IV. Most początkowo miał dziesięć wież i dwie bramy wjazdowe z pięknymi portalami – do dzisiaj pozostały jedynie cztery wieże. Drugi most, kolejowy, powstał w latach 1888-1890.
Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły
Dzięki dotacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, wsparciu Ministra Pracy i Gospodarki oraz środkom z budżetu miasta powstało w Tczewie Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły – Fabryka Sztuk. To placówka z nowatorską ofertą działań promujących dziedzictwo regionu Kociewia oraz organizowanym punktem informacji turystycznej. Centrum realizuje działalność wystawienniczą, związaną z gospodarczymi pamiątkami wykorzystania Wisły przez wieki, ale także jest miejscem działań organizacji pozarządowych na rzecz utrwalania i upowszechniania regionalnej kultury Kociewia. Placówka stała się miejscem tętniącym życiem, bardzo popularnym wśród mieszkańców i chętnie odwiedzanym przez turystów oraz uczniów miejscowych szkół. Centrum proponuje m.in. wystawy, lekcje regionalizmu i historii, spacery po mieście, warsztaty artystyczne. Po przerwie związanej z przebudową obiektu, swoje ekspozycje w Centrum otworzyło Muzeum Wisły, będące oddziałem Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. To jedyne w Polsce i czwarte na świecie muzeum poświęcone rzece.
Układ lokacyjny Starego Miasta
Przetrwał od czasów średniowiecza niewiele zmieniwszy się przez wieki. Stare, wąskie ulice: Garncarska, Kościelna, Podmurna, Rybacka i Zamkowa zachowały nie tylko swoje nazwy lecz i urok minionych stuleci. Plac Hallera jest centralnym punktem Starego Miasta. Otaczające go secesyjne kamienice pochodzą z XIX i XX w. Ciekawostką może być fakt, że większość z nich ustawiono na średniowiecznych fundamentach.
Pozostałości murów obronnych
Tczew już w XII w. był otoczony wałami o konstrukcji ziemno-drewnianej. W XIV w. wybudowano nowe mury obronne z cegły, wzmocnione basztami i wieżami. Ich długość wynosiła około 1270 m. W XVI w. miasto miało 5 bram, w tym 2 furty oraz 12 wież i umocnionych baszt. Po XIV-wiecznych murach przetrwały do dziś jedynie fragmenty przy ul. Zamkowej, Wodnej, Rybackiej, Podmurnej, Krótkiej i J. Dąbrowskiego. Sukcesywnie prowadzone są prace zmierzające do odrestaurowania i wyeksponowania zabytkowych murów.
Kościół farny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
To najstarszy zabytek w mieście. Pochodzi z XIII wieku. Jest to trzynawowa świątynia zbudowana w stylu nadwiślańskiego gotyku z barokowym wystrojem wnętrz. W 1993 r., podczas remontu, odkryte zostały trzy zamurowane wnęki, a w niszach ujawniły się kolejne warstwy malowideł. Najstarsza z nich, pochodząca z XV w. to fresk świętych niewiast: Katarzyny, Elżbiety, Heleny, Ireny, Jadwigi Śląskiej, Genowefy i Doroty. Każda ze świętych trzyma w dłoniach swoje atrybuty – wrzeciono, koszyk, kościół, krzyż itp. Rzadko w średniowiecznej sztuce sakralnej przedstawiano wyłącznie postacie kobiet. Farę kilkakrotnie niszczyły pożary. W 1982 r. spłonęła najwyższa część wieży – drewniana dzwonnica. Po odbudowie szczyt wieży jest murowany. Znajdują się tam, umieszczone w 1985 r., cztery dzwony: Odkupiciel człowieka, Maryja, Jan Paweł II oraz Wacław.
Wiatrak typu holenderskiego z XIX w.
Drewniany, podmurowany, z obrotową głowicą; zrekonstruowany w 1950 r. wiatrak jest turystycznym unikatem pomorskiego krajobrazu miejskiego. Posiada rzadko spotykane pięcioramienne skrzydło i obrotową głowicę. Od 1983 r. znajduje się w rękach prywatnych. Wizerunek wiatraka stanowi logo miasta.
Żródło: Wrota Pomorza
Foto: M. Bieliński – Dep. Turystyki UMWP
