Krajobraz, który ze względu na swą plaskość terenu, jest pozbawiony niemal całkowicie lasów i w głównej mierze składa się z rozległych pól oraz rozbudowanego systemu wodnego. Stałość krajobrazu objawia się prawie całkowitym brakiem wzniesień, a w niektórych miejscach Żuławy znajdują się poniżej poziomu morza.
Ta rozległa równina obniża się od ok 10 m n.p.m. u nasady do ok. 1,8 m p.p.p. w okolicach Raczków Elbląskich.

Jest to jednocześnie kraina posiadająca najgęstszą w Polsce naturalną i sztuczną sieć wodną. W przeszłości teren ten porastały lasy, które karczowano pod wpływem rozwoju rolnictwa i osadnictwa. Natomiast przed wieloma wiekami była tu zatoka morska, którą wypełniała królowa polskich rzek – Wisła, nanosząc muły i pisaki. Stworzyła przez to w swojej delcie teren z ziemiami posiadający jedne z najlepszych gleb w Polsce. Obok Wisły, główne elementy sieci hydrograficznej to Nogat i Szkarpawa z ujściami do Zalewu Wiślanego oraz Martwa Wisła z ujściem do Zatoki Gdańskiej.

Przepompownia wody w Chłodniewie

Teren Żuław może wydawać się mało atrakcyjny turystycznie ze względu na walory przyrodnicze, jednak
jest to tylko pozorne. Wystarczy wybrać się na niewielką przejażdżkę po krainie, by zobaczyć, że jej nieodłącznym elementem są malownicze wioski, skrywające tajemnice domy podcieniowe, gotyckie kościoły czy zabytkowe mosty i urządzenia hydrotechniczne.

Działalność człowieka na tych terenach zawsze była swoistą walką miedzy nim, a naturą. To właśnie tutaj, po przesunięciu się linii brzegowej Bałtyku na północ, przez okres tysięcy lat trwało kształtowanie delty Wisły. Mieszkańcy tych terenów wielokrotnie zmagali się z licznymi powodziami niszczącymi ich cały dobytek. Dzięki ciężkiej pracy i trudowi włożonemu w odwodnienie Żuław i zabezpieczenie ich przez kolejnymi katastrofami, powstał nowy kawałek użytecznego lądu.

Kościół w Marzęcinie

Dopiero w średniowieczu zaczęło się na tym terenie pojawiać osadnictwo stałe, kiedy zaczęto osuszać ziemię. Wpływ człowieka jest widoczny w układach prostokątnych pól uprawnych. Ich kształt jest uzależniony od bardzo rozwiniętej tutaj sieci melioracyjnej: kanałów, wałów oraz rowów. Sielski klimat podkreślony jest dodatkowo posadzonymi przez człowieka rzędami wierzb przy rowach i topoli przy drogach. Na krajobraz żuławski składają się także urządzenia hydrotechniczne, które pomagały i pomagają człowiekowi koegzystować na tym terenie z bardzo rozwiniętą siecią rzeczną. Niegdyś symbolem Żuław były wiatraki, niestety do dziś przetrwało jedynie kilka.

Żuławski krajobraz jest doskonałym połączeniem działalności natury i człowieka, jego poszczególne elementy współgrają ze sobą idealnie. Zwiedzając Żuławy nie można oprzeć się urokowi nizinnej krainy, w której nic nie jest takie proste jakby się wydawało.

Wiatrak w Drewnicy

Foto: M. Bieliński – Dep. Turystyki UMWP