Tucholski Park Krajobrazowy fot.Rafał Borzyszkowski
Płynąca wśród gęstych borów sosnowych rzeka Brda stanowi oś Tucholskiego Parku Krajobrazowego, oferującego swoim gościom szeroką gamę atrakcji o różnym charakterze. Oprócz urozmaiconej przyrody, znajdziemy tu ślady kultury borowiackiej, miejsca pamięci o wydarzeniach z II Wojny Światowej. Na każdym z wytyczonych pieszych szlaków Borów Tucholskich znajdziemy godne uwagi miejsca. A warunki do wędrówek są wprost idealne.
Główna rzeka Parku ma poświęcony sobie, oznaczony na niebiesko szlak Borów Tucholskich, ciągnący się od Bydgoszczy do miejscowości Konarzyny. W części znajdującej się w Tucholskim Parku Krajobrazowym szlak Brdy mija m.in. uroczysko Piekło, które wbrew swojej nazwie urzeka swoim pięknem. Znajdujące się tu głazowisko klasyfikowane jest jako pomnik przyrody. Złowroga nazwa tego zakątku została nadana przez flisaków, którzy spływając Brdą, natrafiali tu na liczne przeszkody. W swoim dalszym biegu trasa prowadzi na północ, do Parku Narodowego Bory Tucholskie.
Amatorzy pieszych wędrówek interesujący się historią powinni wiedzieć o ponad 100-kilometrowym, niebieskim szlaku Borów Tucholskich „Partyzantów AK”. Zgodnie z nazwą, poświęcony jest on pamięci walki zbrojnej, jaką toczyli żołnierze Armii Krajowej z najeźdźcami hitlerowskimi. Na trasie obserwować będziemy tablice Pomorskiego Archiwum Armii Krajowej, przybliżające dokładną historię tych obszarów. Trasa rozpoczyna się w miejscowości Czersk Świecki, a kończy we wsi Szlachta, wiodąc przez obszary dzikiej przyrody, głównie lasy.
68-kilometrowy żółty szlak „Kasztelański” zaczyna swój bieg leśnym obszarem Borów Tucholskich w okolicy wsi Rytel – to właśnie tu największe spustoszenie wywołała wichura z lata 2017 roku. Dziś nadal widać wiele połamanych niczym zapałki drzew – jest to przerażająca, ale i fascynująca lekcja pokory wobec sił natury. Przemierzać będziemy też ciekawe krajobrazy Pojezierza Krajeńskiego czyli tzw. „Kosznajderii” zasiedlonej w średniowieczu przez ludność niemiecką wyznania rzymskokatolickiego, wywodzącą się z Dolnej Saksonii. Nazwa szlaku ma swoją genezę w grodzie kasztelańskim w Raciążu, który jest jednym z punktów trasy. W okolicach miejscowości Ludwichowo warto zobaczyć też sześć żelbetowych schronów, stanowiących pozostałości linii polskich umocnień obronnych z początków II Wojny Światowej.
Pamięci dr. Kazimierza Karasiewicza poświęcony jest z kolei 20-kilometrowy zielony szlak, na terenie Tucholskiego Parku Krajobrazowego przebiegający przez miejscowości: Woziwoda, Gołąbek i Rudzki Most. Jest to trasa o charakterze spacerowym i edukacyjnym, którą mogą wędrować turyści w każdym wieku. Patron szlaku to lekarz i działacz społeczny, pasjonat krajoznawstwa i etnografii Borów Tucholskich, który dużą część swojego życia na przełomie XIX i XX w. poświęcił opisywaniu tych obszarów. Wędrówka śladami dr. Karasiewicza umożliwia poznanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych rezerwatu Dolina Rzeki Brdy.
Patronem żółtego szlaku o długości 35 kilometrów jest natomiast Bartłomiej Nowodworski (ok. 1552-1624), kawaler maltański, dworzanin królów polskich – Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy, związany z obszarem Borów Tucholskich. Od okolic Tucholi szlak wiedzie na południe zachodnim brzegiem Brdy, następnie w granicach Tucholskiego Parku Krajobrazowego skręca na wschód, by następnie zawieść nas do polodowcowych jezior (Gwiazda, Drzycimskie, Maiły, Wielkie Jezioro Cekcyńskie) przed wieńczącą szlak miejscowością Cekcyn.
Akwedukt w Fojutowie
Wzdłuż Wielkiego Kanału Brdy biegnie 16-kilometrowy szlak o oznakowaniu zielonym. Na terenie Tucholskiego Parku Krajobrazowego szlak przebiega przez miejscowości: Rytel, Fojutowo i Legbąd. Głównym punktem na trasie jest akwedukt w Fojutowie (uwzględniony również na szlaku „Partyzantów AK”) – jedyny w swoim rodzaju zabytek architektury hydrotechnicznej, wzorowany na akweduktach starożytnego Rzymu. Imponująca konstrukcja została wzniesiono w połowie XIX wieku przez pruskich inżynierów w celu doprowadzenia wody z Brdy do kompleksu Łąk Czerskich. Ciekawym elementem szlaku jest wieś Legbąd i stojące tam drewniane domostwa.
