Przed pasjonatami techniki i poszukiwaczami historycznych ciekawostek, podczas zwiedzania naszego regionu, swoje tajemnice odsłonią zabytki hydrotechniki. Porozrzucane po całym województwie elektrownie, mosty, kanały, śluzy, zapory i młyny, stanowią swoisty pomnik rozwoju myśli technicznej Pomorza. Z wieloma z nich wiążą się bardzo ciekawe historie, a ich odkrywanie może okazać się fascynującą podróżą w czasie!

Zabytki hydrotechniki wkomponowane w krajobraz Pomorza uważane są za dzieła sztuki inżynierskiej, a wiele z nich dzierży zasłużone miano zabytków kultury materialnej. W dobie komputerów i automatyzacji, rozwiązania techniczne sprzed dziesiątek lat zadziwiają i fascynują szczególnie. Warto przekonać się o tym samemu.

Szlak wiedzie przez imponującą ilość atrakcji. Obejmuje aż 27 elektrowni wodnych, (pokrywając się częściowo ze „Szlakiem najstarszych elektrowni wodnych”), 6 kanałów, 3 akwedukty, 5 śluz, 7 mostów, 11 młynów wodnych, 1 kuźnię wodną, zaporę, twierdzę wodną i przepompownię. W sumie jest to ponad 60 obiektów – i chociaż ciężko jest odwiedzić je wszystkie za jednym razem, łatwo poszczególne zabytki wpleść w plan innych podróży.

Zespół Śluz w Białej Górze, fot. Powiślańska Organizacja Turystyczna

W skład szlaku zabytków hydrotechniki na Pomorzu wchodzą:

• Elektrownie wodne Raduni: Płynąca z Kaszub do Gdańska Radunia zwana jest „najbardziej pracowitą z rzek Pomorza”, na której znajduje się osiem elektrowni wodnych: w Rutkach, Łapinie, Bielkowie, Straszynie, Prędzieszynie, Kuźnicach, Juszkowie i Pruszczu Gdańskim.

• Elektrownie wodne rzek Pomorza Środkowego: Na szlaku elektrowni w dorzeczu Słupi znajduje się pięć elektrowni: Skarszów Dolny, Krzynia, Strzegomino, Gałąźnia Mała i Struga. W dorzeczu Łupawy znajduje się sześć kolejnych elektrowni, z których trzy, w Smołdzinie, Żelkowie i w Poganicach są udostępnione do zwiedzania, na Wieprzy zaś znajduje się elektrownia w Biesowicach.

• Zabytki Żuław Wiślanych i Powiśla: Śluza Gdańska Głowa, Przepompownia w Chłodniewie, Akwedukt w Grabinach-Zameczku, Zwodzone i zabytkowe mosty żuławskie.

• Zabytki hydrotechniczne Gdańska i okolic: Kanał Raduni, Kamienna Śluza i Opływ Motławy, Wielki i Mały Młyn, Zabytkowa Kuźnia na Potoku Oliwskim, Przekop Wisły, Śluza Przegalina.

• Zabytki hydrotechniki Borów Tucholskich: Przykładami zachowanych do dziś zabytków są: Wielki Kanał Brdy, Kanał Wdy, Akwedukt w Fojtowie.