Greenways – Naszyjnik Północy to międzyregionalny szlak rowerowy o łącznej długości 870 km, prowadzący przez obszar Pojezierza Środkowopomorskiego. Pomorski odcinek trasy liczy około 140 km i rozciąga się między Czerskiem a Człuchowem.

Proponowana wyprawa rowerowa prowadzi głównie po szlaku Greenway „Naszyjnik Północy”, przez obszar Borów Tucholskich, w tym Zaborskiego Parku Krajobrazowego i otuliny Parku Narodowego „Bory Tucholskie”, oraz okolice Człuchowa. Szlak posiada wybitne walory przyrodnicze i kulturowe, za sprawą cennych, objętych ochroną terenów, przez które przebiega oraz położonych na trasie, atrakcyjnych miejscowości z architektonicznymi perełkami. Doskonale nadaje się na dwu, a nawet trzydniową wycieczkę rowerową, z noclegiem we wsiach nad jednym z malowniczych, zaborskich jezior (np. Rolbik, Laska, Swornegacie czy Kopernica). Szlak oznakowany jest kolorem zielonym.

Trasa wykorzystuje jedynie niewielką część całego szlaku. Wyprawa rozpoczyna się w Czersku, dokąd można dojechać pociągiem PKP z Gdańska, kończy zaś w Człuchowie (ew. Chojnicach), skąd również są połączenia PKP z Gdańskiem. W okolicy Przechlewa istnieje możliwość odbicia na północ do Miastka (połączenie PKP Słupsk – Szczecinek), lub kontynuowania wycieczki szlakiem „Naszyjnik Północy” do Człuchowa.

Oznakowanie szlaku „Greenway” jest specyficzne. Generalnie są to znaki malowane na drzewach, na których widnieje zielony rower. Gdzieniegdzie, szczególnie na terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego, sieć oznakowania uzupełniają nowe, czytelne tabliczki kierunkowe. Sam szlak został wytyczony dość dawno i niektóre znaki są już mocno zatarte lub zniszczone. Na niektórych odcinkach zamiast roweru znajdują się tylko białe kwadraty, co na skrzyżowaniach stwarza pewne problemy z orientacją. Jednak z drugiej strony, w porównaniu z wieloma innymi szlakami, liczba znaków jest dość duża i wykorzystując oznakowanie oraz mapę, na szlaku raczej trudno się zgubić. Walory krajobrazowe okolic, przez które przebiega, w pełni rekompensują tę niedogodność.

Nadrzędnym celem inicjatywy programu „Zielone Szlaki – Greenways” jest wspieranie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz aktywizacja lokalnej gospodarki poprzez turystykę przyjazną dla środowiska. Program jako pozarządowa inicjatywa rozwijana w regionie Europy Środkowo-Wschodniej został wylansowany w 2000 roku. Jest on realizowany w ramach międzynarodowego Stowarzyszenia „Environmental Partnership for Sustainable Development”, które stanowi konsorcjum fundacji działających w Polsce, Republice Czeskiej, na Słowacji, Węgrzech, w Rumunii i Bułgarii.

Do sieci Greenways CEG należy obecnie dziewięć długodystansowych zielonych szlaków oraz kilkanaście szlaków lokalnych i miejskich. Wszystkie zielone szlaki (Greenways) w Europie Środkowo-Wschodniej są realizowane zgodnie ze wspólnymi kryteriami. Program CEG jest rozszerzany o nowe inicjatywy i organizacje partnerskie z innych krajów regionu, w szczególności z Austrii, Niemiec, Białorusi, Ukrainy, Serbii, Czarnogóry, Bośni i Hercegowiny, Słowenii i Macedonii.

Szlak „Naszyjnik Północy” został wyznakowany w 2002 roku. Jest zarządzany przez Fundację „Naszyjnik Północy” z Debrzna. Prowadzi z tej miejscowości przez cztery województwa, tworząc pętlę o długości 870 km.

Ideą szlaków Greenways („Zielonych Szlaków”) jest propagowanie ekologicznych tras komunikacyjnych i turystycznych, wiodących przez naturalne drogi leśne, asfaltowe o małym natężeniu ruchu, wzdłuż rzek i linii kolejowych, prowadzące przez miejscowości o walorach historycznych, kulturowych i przyrodniczych. Z tego powodu znaczna część szlaku, również na opisywanym odcinku, prowadzi drogami gruntowymi przez leśne tereny Borów Tucholskich. Szczególnie na Zaborach (od Leśna do Konarzyn) niektóre fragmenty szlaku są silnie piaszczyste i momentami trudno przejezdne. Dlatego na szlak polecane są raczej rowery o szerokich oponach.

• Dominująca nawierzchnia: mieszana
• Czas potrzebny na pokonanie trasy: 2-3 dni
• Trasa: Czersk – Swornegacie – Człuchów

Przebieg:

0 km – Czersk (stacja PKP). Neogotycki kościół z początku XX w. z cennym wyposażeniem wnętrza (m.in. manierystyczny ołtarz główny z obrazem św. Trójcy autorstwa Hermana Hana). Z dworca kierujemy się na północ, przejeżdżając przez tory kolejowe. Aby zobaczyć centrum miejscowości, należy udać się w przeciwnym kierunku a potem zawrócić

6,0 km – Łubna

7,6 km – Gotelp

12,5 km – Odry. Największe w Polsce cmentarzysko kurhanowe i kamienne kręgi (rezerwat przyrody). Kręgi te wybudowali Goci, którzy przebywali na tym obszarze w I-III w. n.e.

17,0 km – Wojtal. Most nad rzeką Wdą

24,4 km – Miedzno. Wieś letniskowa na szlaku kajakowym Wdy

20,4 km – Karsin. Duża i długa (ponad 2 km) wieś gminna, drewniany kościół z początku XX w.

26,0 km – Wiele. Miejscowość letniskowa nad Jeziorem Wielewskim oraz jedno z najważniejszych ośrodków kultu religijnego na Pomorzu. Kalwaria z 22 kaplicami z lat 1915-1927, neobarokowy kościół z bogatym wystrojem wnętrza z XVIII w.

34,0 km – Lubnia. W pobliżu stacja PKP (połączenia z Chojnicami i Kościerzyną)

38,2 km – Leśno. Niewielka, malowniczo położona nad jeziorami wieś zaborska. Barokowy drewniany kościół z zabytkowym wystrojem i potężną, najwyższą na Pomorzu drewnianą wieżą. W pobliskim lesie nad jeziorem mało znane kręgi kamienne i cmentarzysko kurhanowe (całkowicie odmienne w wyglądzie od kręgów w Odrach)

42.4 km – Kaszuba. Stary młyn z XIX w.

48,0 km – Rolbik. Wieś letniskowa na szlaku Zbrzycy. Za wsią punkt widokowy na jeziora w dolinie Zbrzycy

51,7 km – Widno. Wieś letniskowa na szlaku Zbrzycy

53,3 km – Laska. Wieś letniskowa nad jez. Laska, będącym rezerwatem, chroniącym miejsca lęgowe ptaków wodnych

61,0 km – Parszczenica

Uwaga! skręcamy w kierunku południowym, ostre podjazdy i zjazdy

69,0 km – Witoczno. Stanica wodniacka nad jeziorem o tej samej nazwie. Spotykają się tu szlaki kajakowe Brdy i Zbrzycy

70,8 km – Swornegacie. „Stolica kajakarstwa” i atrakcyjna miejscowość wypoczynkowa w otulinie Parku Narodowego „Bory Tucholskie” nad jez. Karsińskim. Węzeł szlaków turystycznych. Warto zobaczyć neobarokowy kościół oraz Kaszubski Dom Rękodzieła Ludowego

71,8 km – Kokoszka. Rzeka Chocina

Uwaga! odcinek leśny o bardzo piaszczystej nawierzchni, słabo oznakowany

82,3 km – Babilon. Wieś letniskowa z dawnym przedwojennym budynkiem straży granicznej (obecnie ośrodek wypoczynkowy). Skręcamy w drogę wojewódzką opuszczając drogi leśne

88,5 km – Konarzyny. Barokowy kościół

91,5 km – Sąpolno Człuchowskie

Uwaga! Z Sąpolna Człuchowskiego opuszczamy szlak Greeways i jedziemy drogą powiatową do Przechlewa, skąd możemy do Człuchowa jechać ponownie „Greenwaysem”, zwiedzając po drodze urokliwe kościółki drewniane lub udać się na północ i przez piękne tereny leśne dostać się do Miastka

97,5 km – Przechlewo. Duża, malowniczo położona wieś o charakterze małego miasteczka. Piękny kościół barokowo-neogotycki z szachulcową częścią zachodnią zwieńczoną barokowym hełmem oraz neogotyckim prezbiterium i transeptem, wnętrze barokowe

102,0 km – Pakotulsko. Wieś nad jez. Szczytno, na szlaku Brdy, w okolicy rezerwat przyrody „Osiedle Kormoranów”

107,0 km – Koprzywnica. W okolicach wsi ponownie wjeżdżamy na drogę gruntową

111,1 km – Gwieździn. Barokowy kościół drewniany z XVII – XVIII w.

Uwaga! Długie podjazdy.

119,3 km – Olszanowo. Urokliwy barokowy kościół szachulcowy.

Uwaga! Ostre zjazdy

126,5 km – Krępsk. Piękny drewniany kościół z XVIII w.

136,0 km – Człuchów. Zamek krzyżacki z okazałą wieżą, kościół barokowy, kemping nad dużym jeziorem Rychnowskim. Stacja PKP znajduje się w południowej części miasta

138,0 km – Człuchów (stacja PKP). Z Człuchowa kursuje dość mała liczba pociągów, w odległości 16 km znajdują się Chojnice, gdzie łatwiej o transport komunikacją publiczną. Samo miasto również jest godne uwagi (piękna starówka, dwa zabytkowe kościoły, mury obronne)