Ostoja Ujścia Wisły wraz z rezerwatami Ptasi Raj i Mewia Łacha

Rezerwat Beka, fot. M.Bieliński

Obszar w bezpośrednim sąsiedztwie Gdańska, na którym królowa polskich rzek kończy swój bieg, wpływając kilkoma ramionami do Morza Bałtyckiego, stanowi również jedno z najpopularniejszych miejsc do obserwowania ptactwa, w tym również gatunków uznawanych za rzadkie i najbardziej wybredne. Zdumiewa fakt, że w tak niewielkiej odległości od mocno rozwiniętej tkanki miejskiej dzika natura wciąż czuje się tak dobrze.

Ujście Wisły swój obecny kształt i charakter zawdzięcza zarówno wielowiekowym procesom hydrologicznym, jak również decyzji władz pruskich, które pod koniec XIX wieku, powodowane nawracającym zagrożeniem powodziowym na obszarze Żuław, zadecydowały o wielkim przedsięwzięciu, jakim była budowa Przekopu Wisły. W efekcie swoje obecne granice zyskała Wyspa Sobieszewska – jedno z najbardziej urokliwie zalesionych miejsc w Pomorskim.

Ostoja znajdująca się w przyujściowym odcinku Przekopu obramowana jest dwoma rezerwatami przyrody – na zachodnim jej krańcu, u ujścia Wisły Śmiałej, mieści się rezerwat Ptasi Raj, po wschodniej stronie znajdziemy z kolei Mewią Łachę. Cały obszar uwielbiany jest zarówno przez pasjonatów obserwacji i fotografowania ptaków, jak i profesjonalnych ornitologów, którzy niemal co roku odnotowują pojawienie się rzadko widywanych gatunków.

Rezerwat Mewia Łacha, fot: pomorskie.travel

Najdłuższa polska rzeka po przepłynięciu całego kraju znosi nad polskie morze to wszystko, co przez ponad tysiąc kilometrów biegu porwał jej rwący nurt, tworząc przy tym wyjątkowe formacje – łachy, mokradła, mielizny, wyspy i wysepki. W całej ostoi Ujścia Wisły znajdziemy także wybrzeża mierzejowe, wydmy, lasy i jeziora przymorskie z bogatą roślinnością, a także okresowo zalewane pastwiska. Ta imponująca różnorodność tworzy szeroki zbiór siedlisk dla ptactwa o różnej charakterystyce, zarówno tych przelotnych, jak i zimowników. Szczególnie licznie reprezentowane są gatunki wodno-błotne. Wprawne oko może wypatrzeć też innych lotników – pojawiają się tu bowiem kolonie nietoperzy.

Rezerwat przyrody Ptasi Raj

Utworzony równe 60 lat temu rezerwat położony w pobliżu ujścia Wisły Śmiałej nie zawdzięcza swojej nazwy przypadkowi. Miejsce to stanowi ważny punkt na trasie migracji ptaków wodno-błotnych szlakiem południowobałtyckim. Skrzydlaci wędrowcy mogą tu liczyć na sprzyjające warunki do wypoczynku i żerowania. Jest to także ważne zimowisko ptaków wodnych, a także miejsce lęgowe niektórych rzadkich gatunków, m.in ostrygojadów.

Nurogęś, fot. Ireneusz Florczyk

W Ptasim Raju możemy spotkać łącznie ponad 200 gatunków. Wśród tych, które przelatują tu podczas swoich wędrówek są m.in. obdarzone charakterystycznymi długimi dzibami szlamniki zwyczajne, gęsi białoczelne i zbożowe, a także różne gatunki kaczek właściwych i nurkujących. Swoje siedliska mają tu różne gatunki mew, rybitw i siewkowców (m.in. biegus zmienny), także kormorany, kaczki, gęsi i łabędzie – podczas wiosennych wezbrań Wisły są ich tu całe masy.

Na obszarze blisko 200 hektarów rezerwatu znajdują łąki, lasy i mokradła, a także jeziora – Karaś i Ptasi Raj, które od Wisły Śmiałej oddziela kamienna grobla – wchodzenie na nią od kilku lat jest zabronione. Cały czas korzystać można natomiast z poprowadzonej przez rezerwat 6-kilometrowej ścieżki przyrodniczo-dydaktycznej. Należy przy tym zachowywać się zgodnie z zasadami birdwatchingu, a więc nie zakłócać spokoju zwierząt i nie ingerować w ich środowisko. To, jak długo Ptasi Raj pozostanie zgodnie ze swoją nazwą przyjaznym siedliskiem dla swoich mieszkańców, zależy w dużej mierze od postawy człowieka przychodzącego tu z wizytą.

Rezerwaty przyrody Mewia Łacha

Utworzony w 1991 r. rezerwat składa się z dwóch części – lewobrzeżnej na obszarze Wyspy Sobieszewskiej i dużo większej (131,55 z 150 hektarów łącznej powierzchni) po wschodniej stronie Przekopu Wisły.

Ujście Wisły i rezerwat Mewia Łacha, fot: pomorskie.travel

Jak podpowiada sama nazwa, królują tu mewy – w przypadku mewy małej (do 40 tys. osobników) oraz mewy pospolitej (do 150 tys.) mamy do czynienia z największym ich skupiskiem w skali całej Europy. Występują tu jednak również dużo rzadsze gatunki z rodziny mewowatych: rybitwa białoczelna, rzeczna, czubata i popielata. Spośród chętnie zatrzymujących się tu w swojej trasie siewkowatych występują w Mewiej Łasze m.in. sieweczka morska, sieweczka mongolska, pijawnik czy świstunka grubodzoba, dla których ujście Wisły stanowi jedyne stanowisko w Polsce. Częstym gościem jest też ostrygojad.

Łącznie w rezerwacie występuje ponad 200 gatunków ptaków, z czego jedna czwarta to gatunki lęgowe. Co niezwykle istotne, atrakcyjność Mewiej Łachy dla ptaków jest zmienna, bo uzależniona od aktualnego kształtowania się mierzejek i łach. Wpływ na ten stan ma także człowiek, który z jednej strony wpływa na bieg rzeki, a z drugiej często w szkodliwy sposób penetruje chroniony obszar. Odwiedzając rezerwat, należy więc poruszać się tylko wyznaczonymi ścieżkami obserwacyjnymi.

Biegus zmienny, fot. Ireneusz Florczyk