Swołowo, stolica Krainy w Kratę, fot. pomorskie.travel
Nazwa „Kraina w kratę” pojawiła się po raz pierwszy jako tytuł zorganizowanej w 1995 r. w Słupsku wystawy fotograficznej prezentującej piękno tradycyjnej architektury wsi Pomorza. Nazwa ta okazała się tak trafna i chwytliwa, że obecnie, funkcjonuje jako oficjalne pojęcie i lokalna marka turystyczna.
Kraina w kratę jest obszarem występowania tradycyjnej zabudowy o konstrukcji ryglowej, ze smołowanymi na czarno belkami i bielonymi polami wypełnień, które nadają budynkom charakterystyczny, kraciasty wygląd. Za stolicę Krainy w kratę uchodzi Swołowo, w którym znajduje się 70 obiektów wzniesionych tą tradycyjną techniką. W jednej z zabytkowych zagród Swołowa mieści się filia Muzeum Pomorza Środkowego. Na całym obszarze wsi rozmieszczone są tablice informacyjne wskazujące miejsca, gdzie można zobaczyć tradycyjną zabudowę oraz poznać ich historię.
Zabudowa wsi Swołowo – stolicy Krainy w Kratę, fot. pomorskie.travel
Oprócz „kraciastej” formy fasad budynków w Krainie dominuje także charakterystyczny, owalny lub okrągły sposób rozplanowania poszczególnych wsi. Typowa „zagroda w kratę” to budynek mieszkalny usytuowany w głębi, zabudowania gospodarcze po obu stronach sporego dziedzińca i obowiązkową brama, a czasami nawet budynek bramnym od strony drogi. Oprócz „kraciastych” zagród, w kratę budowane były także kościoły, dwory i budynki użyteczności publicznej. Tego typu zabudowę spotkać można w Darłowie, Sławnie, Ustce, Słupsku i wielu innych nadmorskich miejscowościach. Ważnym ośrodkiem Krainy w kratę jest skansen Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, gdzie zachowano oryginalną zagrodę, a z czasem uzupełniono ją przenoszonymi z innych miejsc budynkami, którym groziło zniszczenie.
Kraina w kratę to obszar bez granic, rozciągający się na przestrzeni około 50-kilometrowej szerokości pasa nadmorskiego, którego długość oblicza się na około 80 kilometrów. Rozrzucone wśród pięknej okolicy zabytki tradycyjnej zabudowy, odmiennej od znanej z głębi Polski, są niewątpliwie warte polecenia.
