Bez wątpienia jedna z najatrakcyjniejszych propozycji wycieczek rowerowych na Pomorzu. Mnogość atrakcji i cennych obiektów oraz unikalna przyroda zaskoczy nawet doświadczonego turystę rowerowego, który niejedno już widział.

Trasa rozpoczyna się w Rytlu i prowadzi przez Bory Tucholskie, następnie Ziemię Zaborską i Ziemię Bytowską w kierunku doliny Słupi. Wzdłuż tej rzeki prowadzi aż do morza, do Ustki. Ostatni etap trasy pokrywa się z międzynarodowym szlakiem R10 i biegnie południowym brzegiem jeziora Łebsko, przez Kluki, do Łeby.

Jest to dość długa wyprawa, którą z uwagi na nawierzchnię szlaków i dużą liczbę godnych zwiedzania obiektów warto rozłożyć na pięć dni. Niektóre odcinki posiadają piaszczystą lub podmokłą nawierzchnię (szczególnie w dolinie Słupi, pod Bytowem oraz w okolicach Kluk), dlatego pomimo znacznej długości trasy zdecydowanie rekomendowane są rowery o szerokich oponach terenowych.

Trasa rozpoczyna się w Borach Tucholskich i prowadzi z Rytla przez Mylof, Brusy i Leśno, szlakami „Kaszubskiej Marszruty – najpierw żółtym, a od Mylofu do Brus zielonym. Jest to tzw. Ziemia Zaborska. Od Brus do Przymuszewa trasa biegnie żółto-czarnym szlakiem literackim im. Anny Łajming, następnie nieznakowaną, piękną drogą do Somin, gdzie polecany jest nocleg. Z Somin trasa prowadzi nieznakowanym szlakiem USBS (Ustka – Słupsk – Bytów – Sominy), przez Studzienice do Bytowa w kierunku doliny Słupi. Na terenie Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi” znajdują się zabytkowe elektrownie wodne, szlak USBS biegnie razem ze znakowanym niebieskim szlakiem rowerowym od okolic Krosnowa do Krępy Słupskiej. Drugi nocleg polecany jest w dolinie Słupi, w okolicach Dębnicy Kaszubskiej lub Krzyni.

Kolejnym ciekawym miejscem na trasie jest historyczny Słupsk, gdzie można zwiedzić to miasto i przerwać wyjazd (połączenia PKP i SKM) lub kontynuować wyprawę szlakiem niebieskim „W Dolinie Moszczeniczki”, odwiedzając Bierkowo – jedna z wsi „Krainy w Kratę”. Warto zboczyć ze szlaku kilka kilometrów i odwiedzić najpiękniejszą wieś w tej okolicy – Swołowo. Dalszym etapem wyprawy jest Ustka (trasa nieznakowana) skąd szlak prowadzi tzw. trasą „Zwiniętych Torów do Rowów. W Ustce, Poddąbiu lub właśnie w Rowach polecany jest kolejny nocleg. Dalszy przebieg wyprawy to nadmorski odcinek międzynarodowego szlaku R10, przez interesujące Kluki (skansen), wzdłuż południowego brzegu jeziora Łebsko do Łeby, gdzie zobaczyć można ruchowe wydmy Słowińskiego Parku Narodowego. W okolicach Łeby polecany jest ostatni nocleg. Z Łeby można w sezonie wrócić pociągiem przez Lębork do Trójmiasta lub kontynuować wyprawę na wschód, w kierunku Pucka i Wejherowa.

Ciekawą opcją modyfikacji trasy (wydłużającą ją o około 30 kilometrów) jest rozpoczęcie wyprawy w Chojnicach. Podróżując odcinkami również opisanych w niniejszym przewodniku tras, można w czasie jednej wyprawy odwiedzić również drugi z parków narodowych, leżących w województwie pomorskim: Park Narodowy „Bory Tucholskie”. Proponowany wariant to wyjazd z Chojnic w kierunku na Charzykowy do Chocińskiego Młyna a następnie z Chocińskiego Młyna szlakiem Greenway – Naszyjnik Północy podróżować przez obszar Zaborskiego Parku Krajobrazowego do Leśna. Z tej miejscowości należy już kontynuować wyprawę zgodnie z opisem.

Przebieg:

0 km – Rytel (PKP). Miejscowość letniskowa nad Brdą przy drodze krajowej nr 22, we wsi kościół neobarokowy. Jedziemy żółtym szlakiem „Kaszubskiej Marszruty” od stacji przez centrum miejscowości, obok kościoła, przez most na Brdzie w kierunku zachodnim.

4,2 km – Rytel-Tartak (stacja PKP ok. 300 m).

8,1 km – Mylof (Zapora). Okazała zapora z poł. XIX w. i elektrownia wodna, początek Wielkiego Kanału Brdy, pole namiotowe, restauracja (dobre wędzone pstrągi z pobliskiej, podobno największej w Polsce, pstrągarni). Zmieniamy szlak na zielony.

21,6 km – Kosobudy. Droga rowerowa do Brus.

24,6 km – Brusy. Potężny, neoromański kościół. Stacja PKP. Punkty gastronomiczne. W pobliskich Brusach Jaglie chata kaszubska, pracownia i muzeum kaszubskiego artysty Józefa Chełmowskiego. Rozpoczynamy jazdę żółto-czarnym literackim szlakiem „Anny Łajming” w kierunku północnym.

32,4 km – Leśno. Kamienne kręgi i cmentarzysko kurhanowe, barokowy drewniany kościół z zabytkowym wystrojem i najwyższą na Pomorzu drewnianą wieżą.

36,9 km – Wysoka Zaborska. Zachowane tradycyjne, drewniane budynki.

39,1 km – Przymuszewo. Izba Pamięci pisarki kaszubskiej, Anny Łajming. Jedziemy piękną, równą drogą wzdłuż jezior, przez Peplin i Skoszewo do Somin.

48,6 km – Sominy. Urokliwa wieś letniskowa nad jez. Somińskim i Dywańskim, drewniany kościół, drewniana zagroda owczarza, ośrodki wypoczynkowe, ośrodek jeździecki. Dobre miejsce na nocleg. Z tego miejsca zaczyna się nieznakowany szlak USBS.

56,1 km – Studzienice. Wieś letniskowa nad jeziorem Studzieniczno.

69,6 km – Bytów. Monumentalny zamek krzyżacki, obecnie Muzeum Zachodnio- Kaszubskie, gotycka wieża dawnego kościoła, kościół św. Katarzyny wzniesiony w połowie XIX w. w stylu eklektycznym, cerkiew św. Jerzego z XVII w. – dawny zbór ewangelicki, ładny rynek i zabytkowe kamieniczki, okazały most kolejowy nad rzeką Borują z XIX w.

73,0 km – Dąbie. Uwaga! Trudny, piaszczysty i leśny odcinek szlaku.

80,6 km – Osieki Bytowskie. W dawnej gorzelni gospodarstwo agroturystyczne, w pobliżu dwór i park.

84,4 km – Krosnowo. Od tej miejscowości do Krępy Słupskiej jedziemy niebieskim szlakiem „Doliny Słupi”.

92,3 km – Gałąźnia Mała. Najwspanialsza i najwieksza elektrownia wodna na Słupi z charakterystycznymi rurociągami doprowadzającymi wodę, nieopodal rezerwat „Dolina Huczka”.

98,4 km – Konradowo. Trudno dostępna elektrownia wodna Strzegomino z 1922-1924 r.

102,4 km – Krzynia. Elektrownia wodna z 1926 r., Jezioro Krzynia – miejsce rekreacyjne i wypoczynkowe.

107,8 km – Dębnica Kaszubska. Kościół z XVI – XVII w. z szachulcowym transeptem i prezbiterium, we wsi i okolicy kilka kwater agroturystycznych, dobre miejsce na nocleg.

110,6 km – Skarszów Dolny. Elektrownia wodna na Skotawie z 1922 r.

119,4 km – Krępa Słupska. Koniec szlaku „Doliny Słupi”. Przystanek rowerowy, ścieżki dydaktyczne.

Uwaga! Z Krępy Słupskiej do Bruskowa Wielkiego można wygodnie dojechać asfaltowymi ścieżkami rowerowymi przez Słupsk (połączenie PKP, SKM). Przy okazji warto zwiedzić to ciekawe, pełne zabytków miasto (m.in. Zamek Książąt Pomorskich, Ratusz) oraz zobaczyć największą w Polsce kolekcję dzieł Witkacego.

124,6 km – Kobylnica. Jedziemy na północ, później w stronę Bierkowa, niebieskim szlakiem „W Dolinie Moszczeniczki”.

132,1 km – Bierkowo. Wieś „Krainy w Kratę” – zabudowa regionalna. Asfaltowa droga rowerowa do Bruskowa.

133,1 km – Bruskowo Wielkie. Kolejna wieś „Krainy w Kratę”. W pobliżu Swołowo – stolica „Krainy w Kratę”.

146,1 km – Charnowo. Kościół z XVI w.

153,6 – Ustka. Z Ustki jedziemy na wschód szlakiem „Zwiniętych Torów”

175,2 km – Rowy. Miejscowość letniskowa, neoromański kościół, ładna plaża.

187,4 km – Smołdzino. Wieś letniskowa, w pobliżu wzniesienie Rowokół (wieża widokowa, rezerwat przyrody). Dyrekcja i museum Słowińskiego Parku Narodowego. Elektrownia wodna na Łupawie. Liczne kwatery, gastronomia.

196,4 km – Kluki. Skansen – Muzeum Wsi Słowińskiej. Bardzo duża liczba interesujących zagród i innych przykładów budownictwa wiejskiego tego regionu. Karczma regionalna.

Uwaga! Odcinek pomiędzy Smołdzinem a Główczycami ma bardzo złą, błotnistą nawierzchnię. Na jego pokonanie należy zabezpieczyć sporo czasu i dobry humor. Ubrania na zmianę mogą się również przydać.

204,3 km – Główczyce. Wieś gminna, neogotycki kościół i pałac.

213,0 km – Izbica. Wieś letniskowa położona wśród bagien na południowym brzegu Jeziora Łebsko.

229,0 km – Łeba (PKP). Duża miejscowość letniskowa, w sezonie połączenia kolejowe z Trójmiastem.